Japonya’da Edebiyat

 

Japonya’da edebiyatın temeli tiyatroya dayanır. Japon edebiyatı yaklaşık 2000 yıllık bir tarihe sahiptir.  Japon edebiyatında genellikle mutlu son yoktur. Benim favori edebi türüm haikudur.

Haiku Japon edebiyatının 3 satırdan oluşan şiiridir. Haiku’da hızlı düşünme ve kısa yazmak çok önemlidir.  Eğer haiku yazmak istiyorsanız, hepiniz haiku yazabilirsiniz. Tarihte, haiku  bir renga şiiriydi. Sonra Matsuo Başo ile Ueşima Onitsura bu kuralı değiştirdi.

Öncelerde, Japon söz sanatının 9-12. yüzyıllar arasında geldiği evrede dinsel ve kırsal temalar üzerinde yoğunlaşan ve 5-7-5-7-7 hece ölçüsünde yazılan koşuklar ortaya çıktığı görülür.

Türkiye’de Yunus Emre’nin adında cisimleşmiş tasavvufi halk edebiyatının eşleniği gibidirler. Bunun adı Tanka’dır. Sıkça Tanka şölenleri düzenlenmiş, yarışmaları yapılmıştır.

Fakat sonrasında Japon toplumuna eskiden beri hakim olan korporatist düşünce biçiminin de beslemesiyle bu tür yarışmalarda yavaş yavaş farklı bir tarz ortaya çıkar.

5-7-5-7-7 olan biçim, bir ozanın söylediği 5-7-5 ve ona katkı olarak başka bir ozanın söylediği 7-7’lik iki parçaya bölünür.

Böylece yeni bir tarz olan : Renga ortaya çıkmıştır. Artık Tanga yarışmaları değil Renga yarışmaları revaçtaydı.Daha sonra Zaman içinde Renga yarışmalarına katılan ozanlar 5-7-5 dizelerle gelmeye başlarlar.

Böylelikle Hokku ya da diğer bir isimle Haiku başlıyordur artık. Tanka’dan Haiku’ya bu geçişte yapıdaki değişikliklerle birlikte, üslupta da bir takım değişiklikler olmuştur. Dinsel konular, yazarın kendi izlenimleri, imgeler, güçlü sözler terkedilmiş; yerini yalın gözle ve asilinden köylüsüne herkesin görebileceği, doğa ve günlük yaşamdaki belli bir anı yakalayıp ona işaret etme olarak tanımlanabilecek bir üslup almıştır.